Ιδού οι Σκουριές, ιδού και το πήδημα (της διαπλοκής)

του Νίκου Μοσχούδη*

Όσοι ευαγγελίζονται επενδύσεις και ανάπτυξη και ταυτόχρονα υπερασπίζονται τις Σκουριές μάλλον έχουν στο μυαλό τους κάτι ανομολόγητο. Οι Σκουριές είναι άντρο διαπλοκής, απάτης και υπανάπτυξης και γι’ αυτό ένα διαρκές και πανελλαδικό πεδίο μάχης για ξεμπέρδεμα με το φαύλο και το καταστροφικό. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όπως έχει σε πρώτη προτεραιότητα την μάχη με τη διαφθορά και τη διαπλοκή, έτσι πρέπει να δει και τη μάχη για τις Σκουριές, για να υπάρξει αποτέλεσμα. Οι Σκουριές ήταν τα τελευταία χρόνια πάντα στην επικαιρότητα, πολύ περισσότερο
 

στην τελευταία προεκλογική περίοδο μετά την απόφαση «Σκουρλέτη» για ανάκληση αδειών και αναστολή μέρους των εργασιών εξαιτίας της παραβατικότητας της «Ελληνικός Χρυσός». 

Τελάληδες επενδύσεων ανεβοκατεβαίνουν στις Σκουριές, χλιδάτες φιέστες γίνονται με κράνος και γραβάτα, παραγιοί καναλαρχών χτυπιούνται για την εργασία στις Σκουριές αλλά όχι στα κανάλια τους, ασπάλακες ξεθάβουν δήθεν αποφάσεις του ΣτΕ, ο million dollar CEO της Eldorado κάνει φιλόπτωχες δεήσεις στην αρχιεπισκοπή, στα χωριά των Σκουριών παίρνει σάρκα και οστά ο εταιρικός τζιχαντισμός και όλα αυτά μαζί με φωναχτούς ευσεβείς πόθους για αριστερή παρένθεση. 

Ντόρος πολύς και κουρνιαχτός ασήκωτος. 

Προφανώς η απόφαση «Σκουρλέτη» πόνεσε όπως και η καθαρή νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά πόνεσε όχι για την ανάπτυξη ή την εργασία αλλά για κάτι ανομολόγητο, τη διαπλοκή.

Αλλά τι είναι η διαπλοκή;

Η ίδια η διαπλοκή προσπαθεί να θολώσει τα νερά και να υποβαθμίσει ή να παρουσιάσει τον εαυτό της σαν κάτι ασήμαντο ή αόρατο ρίχνοντας στάχτη στα μάτια για να μην φανεί ότι είναι ο πραγματικός κυβερνήτης σαράντα χρόνων και υπεύθυνος της κατάντιας της χώρας. 

Η διαπλοκή όμως όσο και να θέλει να συσκοτίσει (για να συνεχίσει να είναι το αφεντικό), δεν είναι παρά το τρίγωνο της αμαρτίας που επιχειρεί αθέμιτο και συνήθως αδήλωτο πλουτισμό μέσα από τον κρατικό παρασιτισμό. 

Η διαπλοκή είναι η ομερτά ανάμεσα σε άρρωστα (και αχρείαστα) επιχειρηματικά συμφέροντα, σε πολιτικό προσωπικό (μαζί με υπηρετικά κρατικά στελέχη) και στα μέσα που τους διαφημίζουν (φυσικά με το αζημίωτο). 

Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. 

Τα μέσα της διαπλοκής δούλευαν υπόγεια, μουλωχτά και συνήθως νομότυπα, με φωτογραφικές ρυθμίσεις, (ν)τροπολογίες και στραβά μάτια.

Η διαπλοκή και η απάτη στις Σκουριές

Η επέκταση της παραδοσιακής μεταλλευτικής δραστηριότητας στη ΒΑ Χαλκιδική προβλέπει 14 νέες θέσεις ανοιχτής εξόρυξης αρχής γενομένης από τις Σκουριές, και τη σχετική μεταλλουργία παραγωγής καθαρών μετάλλων. 

Η παγκόσμια εμπειρία έδειχνε ότι δεν μπορούσε να γίνει ασφαλής εξόρυξη και μεταλλουργία χρυσού στις υπάρχουσες συνθήκες ψηγματικής μεταλλοφορίας ακόμα και σε απομονωμένη περιοχή, πολύ περισσότερο σε περιοχή πυκνοκατοικημένη και ιδιαίτερου φυσικού κάλους όπως η Χαλκιδική. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που φανερώνει τον διαχρονικό σχεδιασμό της διαπλοκής είναι η μελέτη (δημοσία δαπάνη) του φράγματος «Πετρένια» για υδροδότηση των περιοχών πέριξ των Σκουριών από όμβριες απορροές που δείχνει ότι υπήρχε πρόβλεψη ότι τα καθαρά υπόγεια νερά θα στερέψουν και θα μολυνθούν από την εξόρυξη που απαιτεί αποστράγγιση και δηλητήρια. 

Το πιο τραγικό όμως είναι ότι δεκάδες εκατομμύρια εθνικοί και κοινοτικοί πόροι κατευθύνθηκαν ή χάθηκαν αντιπαραγωγικά σε υποδομές και δράσεις ενίσχυσης της μεταλλευτικής μονοκαλλιέργειας και σε βάρος μιας ήπιας πρωτογενούς, δευτερογενούς και τουριστικής ανάπτυξης με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. 

Η ιστορική αναδίφηση των Σκουριών φρεσκάρει τη μνήμη και δείχνει ότι οι Σκουριές εξελίχτηκαν βασικά σε τέσσερεις φάσεις που σε όλες έχει βάλει ανεξίτηλα το αποτύπωμά του το απόστημα της διαπλοκής.

Στην 1η φάση γίνεται η παραχώρηση των εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων μεταλλευτικής γης και υποδομών με (τελικά) μηδενικό τίμημα και χωρίς διαγωνισμό που ταυτόχρονα απαλλάσσει τον νέο ιδιοκτήτη «Ελληνικός Χρυσός» από μελλοντική ευθύνη περιβαλλοντικών ζημιών (Πάχτας, υφυπουργός, χαλκιδικάρχης, 2004). 

Τα ιδιωτικά μεταλλεία (παραχωρήσεις) πριν περάσουν από την πτωχευμένη TVX στην «Ελληνικός Χρυσός» παραμένουν για μερικά 24ωρα στην κυριότητα του δημοσίου, στήνεται από εθνικό εργολάβο η εταιρία εξαγοράς με μετοχικό κεφάλαιο μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ και εδώ αρχίζει το σκάνδαλο. 

Ο θεός να βάλει το χέρι του για «επένδυση» σε εθνικό πλούτο με προσδοκώμενα κέρδη 15 δις χωρίς καταβολή τιμήματος και με αμφιλεγόμενες υποχρεώσεις του «επενδυτή». 

Για την ιστορία, την ίδια περίοδο ο ίδιος μεσάζων κατέθεσε τη γνωστή (ν)τροπολογία υπέρ Στέγγου για τις δασικές εκτάσεις του Πόρτο Καρράς, υπόθεση που φρεσκάρεται σήμερα ξανά από τα πόστα που ακόμα κατέχει η διαπλοκή.

Στη 2η φάση υποβάλλεται η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) πάνω στην οποία στήνεται διαβούλευση παρωδία κατά το «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει» όπου η ΜΠΕ «διαβουλεύεται» αποκλειστικά από εκπροσώπους της διαπλοκής θεωρώντας σαν παρίες την ανεξάρτητη επιστήμη (π.χ. ΑΠΘ, ΑΤΕΙ) και τους τεχνικούς φορείς (π.χ. ΤΕΕ). 

Πλήθος από τεκμηριωμένες μελέτες έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για αναπτυξιακή και εργασιακή υποβάθμιση της Χαλκιδικής εξαιτίας του αφανισμού φυσικών πόρων, του περιβαλλοντικού ακρωτηριασμού, της προσωρινότητας των θέσεων μεταλλευτικής εργασίας και της δέσμευσης των χρήσεων γης από τις μεταλλευτικές επεκτάσεις. 

Ουδέποτε κατατέθηκε Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το σύνολο του επενδυτικού σχεδίου, ως οφείλονταν και χωρίς να ιδρώσει το αυτί της διαπλοκής, προσδοκώντας ότι οι υπόλοιπες μεγαλύτερες επεκτάσεις θα περάσουν στο μέλλον στα κρυφά σαν «συνημμένα» των Σκουριών.

Στην 3η φάση εκδίδεται η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ, 2010, Παπακωνσταντίνου, ο γνωστός) όπου πλήθος «όρων» είναι ανυπόστατοι έως ψευδείς (φράγματα & τέλματα απόθεσης τοξικών αποβλήτων, ακραία φυσικά φαινόμενα όπως πλημμύρες & σεισμοί, δήθεν αποκατάσταση υδροφόρου με επανεισπίεση νερού, εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι τοξικής σκόνης, επικινδυνότητα “SEVESO” εγκαταστάσεων εμπλουτισμού, απόκρυψη επικινδυνότητας ουσιών όπως αμίαντος) με κορυφαίο τη μεταλλουργία «ακαριαίας τήξης» (flash smelting), την καρδιά του επενδυτικού σχεδίου και την μεγαλύτερη επιχείρηση εξαπάτησης του ελληνικού δημοσίου. 

Η σύμβαση παραχώρησης από το ελληνικό δημόσιο έγινε με τους βασικούς όρους να παραχθούν σαν τελικό προϊόν καθαρά μέταλλα (κύρια χαλκός, χρυσός, άργυρος) που έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και ότι, στη μεταλλουργία δεν θα χρησιμοποιηθεί κυάνιο. 

Το τελευταίο ήταν και το μεγάλο επιχείρημα των υποστηρικτών της «Ελληνικός Χρυσός» για την περιβαλλοντική συμβατότητα του συνολικού project. 

Το παγκόσμιο επιστημονικό και τεχνικό state of the art έδειχνε όμως καθαρά ότι η μέθοδος «ακαριαίας τήξης» μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε συμπυκνώματα με μέγιστη περιεκτικότητα σε αρσενικό 0,5% ενώ τα συμπυκνώματα της ΒΑ Χαλκιδικής έχουν 11% (!), και όμως η διαπλοκή δέχτηκε ότι η μέθοδος είναι εφαρμόσιμη. 

Η μη εφαρμοσιμότητα της μεθόδου θα σήμαινε είτε να μην παραχθούν καθαρά μέταλλα, και άρα η διαδικασία να παραμείνει σε συμπυκνώματα χωρίς ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία, ή αν παραχθούν, αυτό να γίνει με απόρριψη τεραστίων ποσοτήτων αρσενικού και κυανίου στο περιβάλλον, δηλαδή ούτως ή άλλως εξέλιξη πλήρως αντισυμβατική.

Στην 4η φάση γίνεται η έναρξη αδειοδότησης των επιμέρους έργων με φωτογραφικές ρυθμίσεις και με κατά συρροή «στραβά μάτια» για τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. 

Για το σκοπό αυτό είχε στηθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια ένα υπουργείο «καθαρής» διαπλοκής με μηχανισμούς και υπηρεσίες που ενεργούσαν σε ανοιχτή γραμμή με την «Ελληνικός Χρυσός». 

Αρχίζει νέο πάρτι σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος, π.χ. το δημόσιο καταφεύγει εναντίον του εαυτού του για τον αθέμιτο ανταγωνισμό αποποιούμενο την είσπραξη προστίμων από την Ε.Ε., εκχωρείται φοροαπαλλαγή δεκάδων εκατομμυρίων από την εξαγωγή πολύτιμων μετάλλων από το χρυσοφόρο stock σαν «μπάζων». 

Ταυτόχρονα τα πορίσματα των εκθέσεων των επιθεωρητών περιβάλλοντος (και μόνο μετά από καταγγελίες κατοίκων) καταχωνιάζονται στα συρτάρια. 

Σαν αποτέλεσμα όλης αυτής της ασυδοσίας δημιουργείται το «κράτος εν κράτει» των Σκουριών που επιδίδεται σε ανεξέλεγκτη καταστροφή όπως ξεπάτωμα αρχέγονου δάσους, διακίνηση και απόρριψη τοξικών χωρίς μέτρα ασφάλειας, διερευνητικές γεωτρήσεις παντού με μόλυνση και χάσιμο υπόγειων νερών. 

Το κράτος των Σκουριών προχωράει ακόμα σε εκμαυλισμό (βλ. τριγωνικές συναλλαγές «εταιρικής ευθύνης» στο δήμο Αριστοτέλη), δωροδοκίες (ακόμα και της ΕΛ.ΑΣ.), άγρια καταστολή και κοινωνικό διχασμό που είναι αντιγραφή μεθόδων από διεφθαρμένα τριτοκοσμικά καθεστώτα.

Σήμερα

Στην εταιρία δόθηκε περιθώριο τριών χρόνων για να αποδείξει την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου ακαριαίας τήξης με επιτόπια λειτουργία ημιβιομηχανικής μονάδας όπως προβλέπει η σύμβαση, προθεσμία που έληξε στο τέλος του 2014 και όπου προσκομίστηκε όχι το παραδοτέο με βάση τη σύμβαση, αλλά ό,τι και πριν τρία χρόνια, δηλαδή τίποτα, και μάλιστα χωρίς υπογραφή των μηχανικών της εταιρείας. 

Στη συνέχεια γίνεται στην εταιρεία προειδοποίηση ότι το παραδοτέο εκκρεμεί χωρίς πάλι να προσκομιστεί κάτι καινούριο και έτσι βγήκε η περιβόητη απόφαση «Σκουρλέτη» και δόθηκε η νέα προθεσμία ενός έτους για συμμόρφωση. 

Αυτό είναι όλο, τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο, η Ε.Χ. παραβιάζει τους βασικούς όρους της σύμβασης παραχώρησης και της ΑΕΠΟ και προσπαθεί, χρησιμοποιώντας τον υπαρκτό ακόμα μηχανισμό της διαπλοκής, να τετραγωνίσει τον κύκλο. 

Η Ε.Χ. επικαλείται εργαστηριακές (όχι ημιβιομηχανικές) δοκιμές στα εργαστήρια της ιδιοκτήτριας εταιρείας της μεθόδου (Outotec, Φιλανδία) χωρίς πάλι να προσκομίζει δεδομένα τροφοδοσίας και αποτελέσματα. 

Οι περιβόητες δοκιμές, αν έγιναν ποτέ, προφανώς εμπεριέχουν δόλο, αλλιώς η Outotec θα είχε κάνει την ανακάλυψη του αιώνα και τώρα θα μοσχοπουλούσε για δις την πατέντα της σε όλο τον κόσμο για κατεργασία συμπυκνωμάτων με υψηλό ποσοστό αρσενικού, πράγμα που φυσικά δεν συμβαίνει.

Στο δια ταύτα

Η μια κορφή του τριγώνου της διαπλοκής μπορεί να ράγισε με την ανάληψη ευθύνης από το πολιτικό προσωπικό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά αυτό δεν αρκεί. 

Το σπάσιμο του αποστήματος της διαπλοκής και της διαφθοράς συνολικά εναπόκειται στην πολιτική βούληση και στους πολιτικούς συσχετισμούς και θα το δείξουν οι πολιτικές εξελίξεις. 

Τα οικονομικά συμφέροντα στις Σκουριές είναι τόσο πολλά που εξηγούν το κουβάρι της διαπλοκής γύρω από αυτές. 

Αφού όμως οι Σκουριές είναι ένας πρωτεύοντας θύλακος διαπλοκής και η κυβέρνηση έχει σε πρώτο πλάνο την αναμέτρηση μαζί της, η μάχη των Σκουριών πρέπει να ιδωθεί σαν μια διαρκής μάχη προτεραιότητας και ευθύνης σε επίπεδο πανελλαδικό. 

Η σημαντική αυτή μάχη θα πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα της υπανάπτυξης και να ακυρώσει το εφιαλτικό σενάριο των εσωτερικών προσφυγικών ροών που θα ακολουθήσουν μετά τη λαφυραγώγηση της Χαλκιδικής. 

Η κυβέρνηση θα έχει αποτέλεσμα αν λειτουργήσει με σχεδιασμό και ρεαλισμό έχοντας πλέον στα χέρια της το υπερόπλο των ελέγχων νομιμότητας παντού και με όλες τις συνέπειες του νόμου, απέναντι σε έναν «επενδυτή» που έμαθε και ήλπιζε διαρκώς σε στραβά μάτια και χατίρια στις οικονομικές και περιβαλλοντικές του υποχρεώσεις. 

Ο αυτοπροσδιοριζόμενος σαν «χαμηλού κόστους επενδυτής», όσο δεν ξέρει να τιμά την υπογραφή του, άλλο τόσο δεν θα μπορέσει να αντέξει ένα τάραγμα στη νομιμότητα. 

Το αποτέλεσμα πρέπει να τεκμηριώνει την παραβίαση της ΑΕΠΟ και της σύμβασης παραχώρησης για την ανάκληση και την καταγγελία τους αντίστοιχα, με τελικό στόχο την παραγωγική και εργασιακή ανασυγκρότηση σε στέρεα και βιώσιμη βάση.

*ο Νίκος Μοσχούδης, είναι Χημικός Μηχανικός, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Χαλκιδικής